، چهل سالگی انقلاب اسلامی،
كاربردی شدن فناوری های فضایی در كشاورزی و محیط زیست، اعطای كد امنیتی برای كاربران پهپاد
به گزارش پارس آی سی تی دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل ونقل پیشرفته، دهه ۱۳۸۰ را دهه اوج شكوفایی كشور در حوزه فضایی دانست و اظهار داشت: در دهه ۹۰ كه به فناوری های فضایی دسترسی پیدا كردیم، تلاش شد تا به سمت ساخت و پرتاب ماهواره هایی برویم كه بتوانیم از داده های آن استفاده كنیم؛ از این رو به سمت عملیاتی كردن فناوری های این حوزه حركت شده است و در سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ شاهد خروجی های این اقدامات خواهیم بود.
دكتر منوچهر منطقی در گفتگو با ایسنا، با اشاره به اینكه فناوری های مربوط به حمل ونقل هوایی به یكدیگر در حال نزدیك شدن است، اضافه كرد: همه فناوری های این حوزه چون كشتی، ریلی، خودرو، هواپیما و بخش های فضایی به سمت هوشمند شدن در حركت هستند. از این رو فناوری های فضایی و هوایی به یكدیگر شبیه شده است؛ به گونه ای كه توسعه در فناوری یكی از این حوزه ها منجر به توسعه سایر حوزه ها می شود.
وی با اشاره به اینكه حمل ونقل به صورت یك مجموعه تركیبی تبدیل گشته است، تصریح كرد: برای آنكه حمل ونقل با كمترین هزینه و سریع ترین زمان صورت گیرد، از حمل ونقل تركیبی استفاده می شود و در دنیا هم بخش های مجزای "هوایی" و "فضایی" تولید نمی گردد و به سمت "موبیلیتی" یا یكپارچه سازی رفتند و از توانمندی ها و ظرفیت های این بخش استفاده می نمایند.
منطقی با اشاره به اینكه ما در ایران از ۲ سال قبل به صورت غیر رسمی در این زمینه كار را آغاز كردیم، افزود: ولی زمان آن رسیده بود كه به این فناوری ها هویت دهیم و زمانی كه ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل ونقل پیشرفته به وجود آمد، بخش های مختلف راه و شهرسازی به ما اعلام نمودند كه در چه بخش هایی كمبود دارند و در چه زمینه هایی اقدام شده است.
دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل ونقل پیشرفته آغاز فعالیت این ستاد را از آبان ماه سال جاری عنوان نمود و اضافه كرد: این ستاد در حوزه ریلی و در حوزه تولید و طراحی محصول بوجود آمده است؛ ما در مورد اجزای یك محصول ریلی می توانیم تا ۸۵ درصد به صورت خوداتكا عمل نماییم و این خوداتكایی در این حوزه به صورت متوسط حدود ۴۵ درصد است، ولی در بخش خودرویی ۶۰ تا ۷۰ درصد است كه این اختلاف به علت این است كه این دو از یكدیگر مجزا بودند و از زنجیره تأمین مشتركی بهره نبردند؛ از این رو زمانی كه این دو بخش در كنار هم قرار گیرند، می توانیم در جهت افزایش خوداتكایی، ۱۰ تا ۲۰ درصد وضعیت فعلی را ارتقا دهیم.
وی افزود: این عدم خود اتكایی در بخش خودرویی به میزان ۱۰ تا ۲۰ درصد در جاهایی است كه دارای فناوری های پیشرفته است و این فناوری ها در سایر بخش ها موجود است. بعنوان مثال هم اكنون كیسه هوای خودرو را به صورت كامل از خارج وارد می نماییم و این فناوری در بخش های هوایی و فضایی موجود است و كافی است این اجزای مختلف در كنار هم قرار گیرد و می تواند فناوری به گونه ای به محصول تبدیل گردد كه بتوان از آن در ارتقای ایمنی خودرو بهره برد.
سنجش از طریق دور
منطقی، بخش های هوایی و فضایی را نیازمند زیرساخت های زیادی دانست كه در یك بازه زمانی یك تا چند دهه بوجود آمده است، اظهار داشت: تولید این زیر ساخت ها نیازمند برنامه راهبردی است و بدون این برنامه نمی توان در این زمینه وارد و موفق شد.
وی افزود: ما تا بهمن سال ۱۳۹۱ این برنامه را نداشتیم و یا برنامه جامعی نبوده است؛ از این رو از جانب معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری با حضور ۴۰۰ نفر از متخصصان این حوزه برنامه راهبردی هوافضا تا ۱۴۰۴ را تدوین كردند كه این گروه پس از ۲ سال نقشه راهبردی را تهیه كردند كه در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.
منطقی با تاكید بر اینكه با این اقدام از بهمن ماه سال ۱۳۹۱ برنامه راهبردی حوزه هوا و فضا تدوین شد، افزود: حركت هایی كه عمدتاً در حوزه این فناوری ها در كشور صورت گرفته است، عمدتاً بر طبق این برنامه راهبردی بوده است.
وی در مورد اوج شكوفایی در بخش فضایی با تاكید بر اینكه در این زمینه ۳ دهه فعالیت داشتیم، اظهار نمود: در دهه ۷۰ تا اوایل ۸۰ از آنجایی كه تصور بر این بود كه فعالیت های فضایی بین المللی است؛ از این رو همكاران بین المللی با كشورهای هند، ایتالیا و روسیه داشتیم و با آنها پروژه های مشتركی را اجرایی كردیم؛ ولی این پروژه های مشترك هیچكدام با موفقیت همراه نبوده است.
منطقی افزود: از آنجایی كه مشاهده شد با همكاریهای بین المللی نمی توانیم به نتیجه برسیم، از این رو از آغاز دهه ۸۰ بر مبنای یادگیری هایی كه در همكاریهای بین المللی به دست آمد و همینطور توانمندی های داخلی، مبادرت به خوداتكایی در بخش فضایی كردیم و در ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷ موفق شدیم ماهواره ای بسازیم و با ماهواره بر بومی پرتاب نماییم.
دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی، دهه ۱۳۸۰ را دهه اوج شكوفایی كشور در حوزه فضایی دانست و اضافه كرد: در دهه ۹۰ فهمیدیم كه به فناوری های فضایی دسترسی پیدا كردیم و از آن زمان تلاش شد تا به سمت ساخت و پرتاب ماهواره هایی برویم كه بتوانیم از داده های آن استفاده كنیم؛ از این رو در دهه ۹۰ به سمت عملیاتی كردن فناوری هایی كه به آن رسیده بودیم، حركت كردیم.
به قول وی، مقدمات این اقدامات از سال ۱۳۹۶ شروع شده بود و در سال ۹۷ ادامه دارد و خروجی های این اقدامات را در سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ مشاهده خواهیم كرد.
منطقی با اشاره به اینكه تابحال از داده های فضایی در بخش های مختلف كمتر استفاده شده است، توضیح داد: بعنوان مثال در دنیا در همه بخش ها از اطلاعات فضایی در بخش های كشاورزی به منظور افزایش بهره وری تا میزان ۴۰ درصد و كاهش مصرف آب استفاده می شود.
این محقق حوزه هوافضا با اشاره به اینكه ۹۰ درصد آب كشور صرف بخش كشاورزی می شود، اظهار نمود: از این رو لازم است از اطلاعات ماهواره در جهت كاهش و بهینه كردن مصرف آب استفاده گردد. به این صورت كه می توان با استفاده از ماهواره ها رطوبت خاك را اندازه گیری نمود و بر مبنای داده های به دست آمده می توانیم تشخیص دهیم كه چه نواحی نیاز به آبیاری دارد و چه نواحی نیازی به آبیاری ندارد و یا اگر رطوبت خاك به حداقل رسید، می توان برای اجرای برنامه آبیاری مجدد اقدام نمود.
وی با بیان اینكه با استفاده از فناوری ماهواره می توان ۴۰ تا ۶۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی كرد، اظهار داشت: هم اكنون این طرح در كشور به صورت آزمایشی و پایلوت اجرایی شده است و با عنایت به قرارداد همكاری سازمان فضایی با وزارت جهاد كشاورزی، در حال توسعه این فناوری در بخش كشاورزی كشور هستیم.
منطقی استفاده از داده های ماهواره ای در توسعه روستا را از دیگر كاربردهای فناوری های فضایی نام برد و اظهار داشت: پزشك از طریق دور و یا آموزش از طریق دور همچون این كاربردها است كه كشوری مانند هند از آن بهره می برد و در كشور ماه هم در این زمینه طرح اولیه ای تشكیل شده است و در حال پیاده سازی است تا از داده های فضایی در توسعه روستایی استفاده نماییم.
دبیر ستاد توسعه فضایی و حمل ونقل پیشرفته با اشاره به اینكه بخش هوایی در كشور بیشتر از بخش فضایی توسعه داشته است، اظهار نمود: البته ما از ۱۳۸۷ پیشرفت سریعی در حوزه فضایی داشتیم، به گونه ای كه سریع ترین رشد را در دنیا داشتیم؛ ولی بخش هوایی از پیش از انقلاب در كشور به پیش می رفته است.
وی ساخت ماهواره و ماهواره بر و كاربرد آن در عرصه اقتصادی را همچون زمینه های توسعه فناوری های فضایی در كشور دانست و افزود: توسعه هوایی در بخش های پهپاد، هوانوردی و اجرای آن است.
اسناد و برنامه راهبردی
دبیر ستاد توسعه راهبردی با اشاره به اینكه در نقشه جامع فضایی ۷ هدف تعیین شده است، اظهار داشت: طراحی و ساخت ماهواره مخابراتی از نخستین اولویت ها است كه بر مبنای آن اعلام شده كه كشور باید بتواند ماهواره را بسازد و در مدار ۳۶ هزار كیلومتر قرار دهد.
وی ساخت ماهواره های سنجشی برای پایش زمین را از دیگر هدف گذاری نقشه جامع فضایی نام برد و تصریح كرد: ماهواره های سنجشی دارای دقت های مختلفی است و دقتی كه تعیین شده، ۱۰ متر است؛ به این مفهوم كه از نقطه ای كه ماهواره در مدار ۵۰۰ تا ۷۰۰ كیلومتر قرار می گیرد، باید وسعت ۱۰ در ۱۰ در زمین را تشخیص دهد.
منطقی بخش توسعه ناوبری را سومین هدف گذاری دانست و اضافه كرد: در این بخش كشور باید بتواند ماهواره ها را در هر نقطه ای با دقت بالا تعیین موقعیت كند. هم اكنون از GPS در وسعت زیادی استفاده می شود. ما در این زمینه تلاش می نماییم كه سیستم تعیین موقعیت بومی را طراحی نماییم.
وی پرتاب كننده ها را از دیگر هدف گذاری ها در حوزه فضایی نام برد و افزود: در این زمینه باید تا انتهای ۱۴۰۴ بتوانیم ماهواره های تا ۷۰۰ كیلوگرم را تا مدار هزار كیلومتر قرار دهیم.
منطقی، رابطه خلقت و فضا را از دیگر هدف گذاری ها نام برد.
وی با اشاره به اینكه در برنامه های بلندمدت حوزه هوافضا كمتر درباره كاربری ها بحث شده است، اظهار داشت: اگر برای فناوری های فضایی كه به آنها دست یافتیم، كاربری های اقتصادی تعریف نكنیم، كمتر اثر آنها را در جامعه می بینیم. از این رو علاوه بر آنكه از شورای عالی انقلاب فرهنگی خواسته شده است تا سند فضایی كشور را مورد بازبینی قرار دهد، باید به اهدافی چون ماهواره سنجشی برسیم كه موفق به ساخت آن شده ایم، ضمن آنكه به ساخت ماهواره های مخابراتی كه تعداد كانال كمتری دارند، هم دست یابیم.
منطقی، سیستم های تعیین موقعیت را از دیگر اهداف كشور در بخش هوافضا دانست و افزود: در زمینه پرتابگرها هم برنامه ریزی شده؛ چراكه یكی از اهداف سند هوافضا است.
او همینطور به توانمندی های فضایی ایران در پیش از انقلاب اشاره نمود و اظهار داشت: در آن زمان ایستگاه دریافت اطلاعات در ماهدشت راه اندازی شده بود كه قرار بود از اطلاعات آن، كشور بهره مند شود. علاوه بر آن قرار بود ۳ ماهواره در مدار قرار دهیم كه محقق نشد.
منطقی، هزینه ساخت ماهواره در كشور را یك سوم نمونه های مشابه كشورهای خارجی دانست و اضافه كرد: ماهواره ها در انواع مختلفی ساخته می شوند. یك دسته ماهواره هایی كه در مدار ۲۵۰ تا ۳۰۰ كیلومتر پرتاب می شوند كه ماهواره "امید" از این نوع است.
وی، ماهواره های كاربردی را در مدار ۵۰۰ تا ۷۰۰ كیلومتر ذكر كرد و خاطرنشان كرد: ماهواره "پیام" قرار بود در این مدار قرار گیرد.
برنامه ریزی برای هدفی كه بلندپروازانه خوانده می شود
دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل ونقل پیشرفته با اشاره به برخی موفقیت های كشور در حوزه فضایی، تصریح كرد: در ماهواره "پیام" امیركبیر دقت دوربین ۴۰ متر بود و این دقت در ماهواره "دوستی" دانشگاه شریف حدود ۱۶ تا ۲۰ متر است و در ماهواره هایی كه الان در حال توسعه آنها هستیم، دقت حدود ۱۰ متر مد نظر است؛ ولی برای دوربین هایی كه بتواند دقت ۱۰ متر را بگیرد و قابل نصب بر روی فناوری های بومی باشد، نیاز به دستیابی به دانش فنی ساخت سنسورهایی است كه ما را به دقت كمتر از ۱۰ برساند كه اساساً به این دانش هم می رسیم؛ ولی از این اطلاعات امكان دارد در بخش اقتصاد نتوانیم استفاده نماییم.
به قول وی، هم اكنون دوربین های استفاده شده در ماهواره ها از نوع چند طیفی است؛ از این رو تصاویر ارسالی از آنها "رنگی" است.
این مقام مسؤول، اعزام انسان به فضا را از دیگر اهداف كشور در حوزه فضا نام برد و در پاسخ به برخی انتقادات در زمینه"بلندپروازانه بودن" این طرح توضیح داد: بررسی های ما نشان می دهد، بهتر است این پروژه را در دو فاز اجرایی نماییم. در فاز اول موجود زنده پرتاب نماییم و برگردانیم كه در این زمینه موفق عمل شده و فاز دوم اعزام انسان به فضا است.
وی با تاكید بر اینكه در همه كشورها برای اعزام انسان از تشكیلات مشتركی استفاده می شود، تصریح كرد: ما هم مشاهده كردیم كه اگر بخواهیم در این زمینه اقدام نماییم، باید از مسیر جهانی عبور نماییم.
منطقی با اشاره به اینكه تابحال ۱۷ كشور از تاسیساتی كه روسیه برای اعزام انسان بوجود آورده است، بهره برده اند، خاطرنشان كرد: برنامه ریزی كردیم كه اگر بخواهیم انسان به فضا اعزام نماییم، از این تأسیسات بهره ببریم. ولی هم اكنون اولویت ما توسعه بخش هایی است كه بتوانیم آنها را سریع به اقتصاد نزدیك نماییم.
وی افزود: زمانی كه استفاده از فناوری فضایی در اقتصاد، اولویت باشد، به جای كاهش بودجه ها، اعتبارات روند افزایشی می یابد و از این رو الان تمركز ما بر روی ماهواره های سنجشی و مخابراتی و پرتاب كننده ای است كه ماهواره را در مدار قرار دهد.
بخش هوایی و بومی سازی قطعات
دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل ونقل پیشرفته با اشاره به توسعه فناوری های هوایی در پیش از انقلاب، اظهار داشت: در پیش از انقلاب هم در بخش هواپیمای نظامی و هم غیرنظامی بهترین های دنیا را داشتیم، ولی تنها از آنها استفاده می كردیم.
وی با اشاره به اینكه هواپیما یك سیستم بسیار حساس است و باید در زمان های مختلف مورد بازنگری قرار گیرد، اضافه كرد: این امر نیاز به تخصص ها و ابزارهای مختلفی دارد، ولی مدیریت این سیستم در اختیار ایران نبود، ما در لایه تكنیسینی بودیم و طبق دستورالعمل هایی كه به ما داده می شد، عمل می كردیم. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران با مجموعه ای مواجه بودیم كه تجهیزات و دستورالعمل ها را داشت، ولی تخصص لازم را نداشت كه با تلاش فراوان و با شروع جنگ تحمیلی افرادی كه در این حوزه بودند، در این حوزه مسلط شدند.
وی بخش های هوایی و هوانوردی را اموری بین المللی توصیف كرد و خاطرنشان كرد: اگر به صورت بین المللی در این زمینه اقدام گردد، پیشرفت آن سریع تر و كم هزینه تر خواهد بود، ولی اگر بخواهیم به تنهایی انجام دهیم، باید با اتكا به توانمندی های داخلی اقدام گردد كه در آن زمان در بخش پشتیبانی هواپیما این كار انجام شد.
منطقی با اشاره به اینكه در قبل از انقلاب در حوزه پهپادها هیچ دستاوردی نداشتیم، ولی امروزه تبدیل به صنعت بومی كشور شده است، اظهار نمود: پیش بینی ما این است كه در آینده عمده پهپادها به جای حوزه نظامی در بخش های تجاری توسعه می یابند و در این زمینه هم در ستاد توسعه فناوری های پیشرفته اقدامات وسیعی صورت گرفته است كه از آن جمله می توان به بخش های امنیتی آن اشاره نمود.
وی با اشاره به اینكه در همه كشورها، پهپادها تحت كنترل هستند، افزود: هم اكنون بخش های مختلف درصدد هستند تا از این ابزار استفاده كنند كه برای این امر مركزی بوجود آمده كه در آن به كاربران "كد شناسایی" عرضه می شود و كاربران با استفاده از این كد شناسایی می توانند از پهپاد استفاده كنند. ما در این زمینه در ابتدای مسیر هستیم.
علاوه بر آن، توانمندی در زمینه ساخت هواپیمای هوانوردی عمومی ۲ تا ۱۰ نفره در كشور بوجود آمده است، ضمن آنكه به توانمندی در بخش های پشتیبانی و طراحی نمونه بالگردها هم دست یافتیم.
به قول وی، عمده دانش هواپیمای نظامی بومی است.
دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل ونقل پیشرفته، با اشاره به اینكه هم اكنون ۳۰ تا ۴۰ درصد تجهیزات، خارجی و باقی آن داخلی است، اظهار نمود: تابحال ۴۵۰ شركت دانش بنیان در این حوزه فعال گشته است و بومی سازی تجهیزات با كمك همین شركت ها بوده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب